180 piliona le tau ‘o fale ‘i luga ‘o ‘ele’ele ‘e āfātia gōfie ‘i lōloga

by | Oct 9, 2025 | Niu Sila

‘Ua fa’ailoa ‘i se rīpoti fou telē, le tusa ma le 180 piliona tālā, ‘o le tau ‘o fale ‘o lo’o tutū ‘i luga ‘o ‘ele’ele ma nofoaga tū matāfaga, ‘e o’o atu ‘i le tausaga ‘e 2060, ‘ua  mafai ‘ona matuā āfāina ma fa’aleagaina mai tūlaga ogaoga ‘o le tau. 

‘I fa’amaumauga ‘a le rīpoti ‘o le Our Marine Environment 2025 mai le Matāgāluega mō le Si’osi’omaga ma le ‘Ōfisa ‘o Fuainūmera Fa’amaumauina ‘a Niu Sila, ‘e faitau selau afe le aofa’iga ‘o fale ‘o lo’o tutū ‘i luga ‘o nofoaga ‘e fa’aleagaina gōfie ‘e lōloga. 

‘Ua fa’ailoa ‘i le rīpoti, ‘ua vave ‘ona māfanafana ‘ōgāsami ‘o Niu Sila nai lō le tūlaga ‘o iai le tele ‘o ‘ōgāsami ‘o le lalolagi, ma ‘ua tele fo’i ‘ina tupu so’o le fa’a’umi’umi ma ogaoga le māfanafana ‘o le fogātai ma nisi lava ‘o a’afiaga mai le suiga ‘o le tau.  ‘Ua o’o atu ‘i le 34 pasene le vave atu ‘ona māfanafana ‘o ‘ōgāsami ‘o Niu Sila ‘e tusa ai ma se fa’amatalaga ‘a le faufautua sīnia ‘i su’esu’ega fa’asaienisi ‘a le Matāgāluega ‘o le Si’osi’omaga, Alison Collins ‘i le Leitio Niu Sila.

91 pasene ‘o manufelelei ‘i le sami ‘a Niu Sila ma le 35 pasene ‘o meaola ‘o le sami ‘ua fa’amata’uina pe ‘ua ‘i se tūlaga lamatia mai ia fa’afītāuli.  Sa tā’ua ‘i le rīpoti, ‘o le tausaga ‘e 2023, pē tusa ma le 219,000 ‘āiga po’o fale ‘e tusa ma le 180 piliona tālā, ‘e i talafātai ‘o le atunu’u, ‘e āfāina gōfie ‘i lōloga. 

Link to RNZ (Article) translated: https://www.rnz.co.nz/news/national/575303/180-billion-of-homes-sitting-on-flood-prone-land-government-report-finds

ATA: RNZ.