‘O se fagufagu mō le Pasifika le osofa’iga ‘i feso’ota’iga fa’atēkonolosi ‘a Tonga

by | Jul 3, 2025 | Pacific

Na tā’ua ‘e Siosaia Vaipuna, ‘o lē na ‘avea ma fa’atonu sili ‘o le Lālā ‘o le puipuiga ‘o feso’ota’iga fa’atēkonolosi ‘a Tonga ‘i luga ‘o le Radio NZ Pacific, ‘o se taulogologo mō le Pasefika le osofa’iga lea na tupu ‘i feso’ota’iga fa’atēkonolosi ‘a le Matāgāluega ‘o le Soifua Mālōlōina ‘a Tonga. 

Na fa’aalia ‘e Vaipuna, ‘e faigōfie lava ‘ona osofa’iina fa’amaumauga ‘a Tonga ma isi atunu’u ‘o le Pasefika ‘ona ‘o le lē lava ‘o le silafia ma polokalame mō le puipuiga ‘o feso’ota’iga ‘i luga ‘o le ‘initaneti. 

‘Ina ‘ua alia’e lea osofa’iga, na fa’ailoa ai ‘e le faigāmālō ‘a Tonga, ‘e la’itiiti lava ni fa’amatalaga mai le osofa’iga na fa’asalalauina ‘i luga ‘o le ‘initaneti, ‘e aofia ai ni fa’amaumauga patino ‘e puipui malu ‘i ai.  Sā tā’ua ‘i līpoti, ‘o le osofa’iga lea na faia ‘e le Inc Ransomware.  ‘O se kulupu ‘e lauiloa ma e talu ai nei, sa fa’atūtū la lātou gāioiga ‘i fa’alāpotopotoga ‘i ‘Europa ma le Iūnaite Setete. 

‘O le ‘āmataga ‘o le māsina na te’a nei sā fa’atūtū ai fo’i osofa’iga ‘a lea vāega ‘i le fa’alāpotopotoga ‘o le soifua mālōlōina ‘a Waiwhetū ‘i Aotearoa ‘i Niu Sila.  ‘O lea osofa’iga na aofia ai le gaoiga ‘o ni pepa fa’atumu ‘o māliega ma ‘ioega ‘a tagata gasegase fa’apea ai ma fa’amatalaga ‘o a’oa’oga.

‘I le osofa’iga lea ‘o lo’o faia ‘i Tonga, na fa’aalia ai ‘i līpoti ‘a le ‘au fa’asalalau, ‘e mana’o le Inc Ransomware ‘i se taui ‘e 1 le miliona tālā ‘Amerika, ‘ā lēai ‘o le ‘ā o lātou fa’alauiloaina ia fa’amaumauga pe fa’atau atu fo’i ‘i isi fa’alāpotopotoga ‘e faia osofa’iga ‘i luga ‘o ‘upegatafā’ilagi po’o le ‘initaneti ma feso’ota’iga fa’atēkonolosi.

Link to RNZ Pacific (Article) translated: https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/565717/tonga-cybersecurity-attack-wake-up-call-for-pacific-warns-expert

ATA: RNZ.